ଆଜିର ସମୟରେ ଆମେ ପିଲାମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ କିମ୍ବା ଘରର କୌଣସି ବୟସ୍କ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ବିଷୟରେ କହିବା, ତେବେ କ୍ଷୀର(Milk) ସବୁବେଳେ ଆମ ଖାଦ୍ୟରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଖାଦ୍ୟ ଭାବରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଆମ ପିଲାମାନଙ୍କର ଶାରୀରିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଆମେ କ୍ଷୀରକୁ ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖାଦ୍ୟ ଭାବରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥାଉ, କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ଆମେ କ୍ଷୀର ଦେଉଥିବା ସେହି ପଶୁମାନଙ୍କର ଖାଦ୍ୟକୁ ଦେଖିବା ତେବେ ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ପୋଷକତତ୍ତ୍ୱ ଥିବା ଖାଦ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ କରିଥାନ୍ତି । ମାତ୍ର ଅନେକ ଗୋପାଳକ କିମ୍ବା ପଶୁପାଳକ ଦୁଧିଆଳୀ ପଶୁମାନଙ୍କ(Dairy Animal) ଖାଦ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା ବିଷୟରେ ସେତେଟା ସଚେତନ ନଥାନ୍ତି । ଯାହା ସିଧାସଳଖ ପଶୁମାନଙ୍କର କ୍ଷୀରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ ।ଏହି ପ୍ରକାରର ଚାରା ଖାଇବା ଦ୍ୱାରା ପଶୁମାନଙ୍କର କ୍ଷୀରର ଅଭାବ ଥାଏ କିମ୍ବା ସେମାନଙ୍କର କ୍ଷୀରର ଗୁଣ ଉପରେ ସିଧାସଳଖ ପ୍ରଭାବ ପଡିଥାଏ ।
ଦୁଧିଆଳୀ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱ-
ଗୋଟିଏ ଦିନରେ ପଶୁକୁ ଖାଇବାକୁ ଦିଆଯାଉଥିବା ଖାଦ୍ୟ, ଯେଉଁଥିରେ ଉଭୟ ଦାନା ଏବଂ ଚାରା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଓ ଯେଉଁ ଖାଦ୍ୟରେ ଭରପୂର ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱ ମଧ୍ୟ ରହିଥାଏ ତାହାକୁ ପଶୁ ଖାଦ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ପଶୁମାନଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ ଦେବା ବେଳେ ଆମେ ସେମାନଙ୍କର ଆକାର ଏବଂ ଓଜନ ଅନୁଯାୟୀ ସମୟ ସମୟରେ ସମସ୍ତ ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱ ଦେଇଥାଉ, ଯେଉଁଥିପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର କ୍ଷୀରର ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ଥାଏ ।ପଶୁ ଖାଦ୍ୟରେ ସର୍ବାଧିକ କାର୍ବୋହାଇଡ୍ରେଟ୍ ଥାଏ । ଏହା ସହିତ ଏଥିରେ ପଶୁମାନଙ୍କ ଖାଦ୍ୟର ପ୍ରୋଟିନ୍ ଯୁକ୍ତ ପୁଷ୍ଟିକର ଆବଶ୍ୟକତା ସ୍ଥିର ରହିଥାଏ । ଏହା ସହ ଭିଟାମିନ୍ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ଥିବାରୁ ଏହା ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧକ ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ।
ପଶୁ ଖାଦ୍ୟରେ କାର୍ବୋହାଇଡ୍ରେଟ୍ :
ଗାଈ / ମଇଁସି ଖାଉଥିବା କାର୍ବୋହାଇଡ୍ରେଟ୍ସରେ ସର୍ବାଧିକ ପରିମାଣର ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱ ଥାଏ । କାର୍ବୋହାଇଡ୍ରେଟ୍ସର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ପଶୁମାନଙ୍କ ଶରୀରରେ ଶକ୍ତି ଯୋଗାଇବା । କାର୍ବୋହାଇଡ୍ରେଟ୍ ମୁଖ୍ୟତଃ ମକ୍କା, ବାର୍ଲି, ସବୁଜ ଚାରା, କଦଳୀ, ତିକ୍ତ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଶସ୍ୟରୁ ମିଳିପାରିବ । ଶକ୍ତି ଯୋଗାଇବା ସହିତ କାର୍ବୋହାଇଡ୍ରେଟ୍ସର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ପ୍ରୋଟିନ୍ ହଜମ କରିବା ଏବଂ କ୍ଷୀରରେ ଚର୍ବିର ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ।
ଦୁଧିଆଳୀ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କରେ ପ୍ରୋଟିନ୍ ବିଷୟବସ୍ତୁ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟ:
ଶରୀରର ସମସ୍ତ ଜରୁରୀ ଉପାଦାନରେ ପ୍ରୋଟିନ୍ ମଧ୍ୟ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପାଦାନ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏହା ଶାରୀରିକ ବିକାଶର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଉପାଦାନ, ଯାହାର କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ଶରୀରରେ ଟିସୁ ଗଠନ ଏବଂ ଶାରୀରିକ ବିକାଶରେ ମଧ୍ୟ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।ପ୍ରୋଟିନ୍ ପାଇଁ ଆମେ ପଶୁଙ୍କୁ ଡାଲି, ଡାଲିର ଚୋପା ବା ଡାଲି ଜାତୀୟ ଫସଲର ଚାରା ଏବଂ ତୈଳବୀଜ ଫସଲର ଚାରା ଖାଇବାକୁ ଦେବା ଉଚିତ୍ । ପଶୁମାନଙ୍କର ନୂତନ ଜନ୍ମିତ ବାଛୁରୀ ପାଇଁ ଏହା ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ ଉପାଦାନ ଯାହା ସେମାନଙ୍କର ଶାରୀରିକ ବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
ପଶୁ ଖାଦ୍ୟରେ ଚର୍ବିର ଗୁରୁତ୍ୱ :
ପଶୁମାନଙ୍କରେ ଚର୍ବି ହେଉଛି ଶକ୍ତିର ମୁଖ୍ୟ ଉତ୍ସ । ଏହା ଏକ ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱ ଯାହା କାର୍ବୋହାଇଡ୍ରେଟ୍ ଏବଂ ପ୍ରୋଟିନ୍ ଅପେକ୍ଷା ଅନେକ ଗୁଣ ଅଧିକ ଶକ୍ତି ଯୋଗାଏ । ଶରୀରର ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବା ସହିତ ଏହା ଶରୀରର ତାପମାତ୍ରାକୁ ମଧ୍ୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ ।ପଶୁ ଖାଦ୍ୟରେ 3-5 ପ୍ରତିଶତ ଚର୍ବି ଉପଲବ୍ଧ । ଖାଦ୍ୟର ଅଭାବ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଶରୀରରେ ଶକ୍ତି ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଚର୍ବି କାମ କରିଥାଏ । ଏହା ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ତୈଳବୀଜରେ ସହଜରେ ଉପଲବ୍ଧ, ଯେଉଁଥିରେ କପା ବିହନ, ତେଲ ମଞ୍ଜି, ସୋୟାବିନ୍ ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରମୁଖ ।
ପଶୁ ଖାଦ୍ୟରେ ଭିଟାମିନର ଗୁରୁତ୍ୱ :
ଭିଟାମିନ୍ ଅଭାବ ହେତୁ ପଶୁମାନଙ୍କଠାରେ ରୋଗ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ।ଯେଉଁଥିପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ଖାଦ୍ୟରେ ଭିଟାମିନ୍ ଉପରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଯତ୍ନ ନିଆଯାଏ । ବାସ୍ତବରେ, ଆମେ ପଶୁମାନଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ ସହିତ ଦ୍ରବୀଭୂତ ଭିଟାମିନ୍ ଏ, ଡି, ଏବଂ ଇ ଦେଇପାରିବା । ଭିଟାମିନ୍ ବି-କମ୍ପ୍ଲେକ୍ସ ଏବଂ ଭିଟାମିନ୍ କେ ସ୍ୱୟଂଚାଳିତ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ପେଟରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିବା ମାଇକ୍ରୋ ଅଣୁଜୀବ ଦ୍ୱାରା ସ୍ୱୟଂଚାଳିତ ଭାବରେ ତିଆରି ହୁଏ ।ଅନ୍ୟ ପ୍ରକାରର ଭିଟାମିନ୍ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରାକୃତିକ ଭାବରେ ତିଆରି ହୁଏ ।
ଭିଟାମିନ୍ ଅଭାବ ହେତୁ ପଶୁ ରୋଗ:
ଯେତେବେଳେ ଶରୀରରେ କୌଣସି ଭିଟାମିନର ଅଭାବ ଥାଏ, ସେତେବେଳେ ସେହି ଶରୀର ମନୁଷ୍ୟ କିମ୍ବା ପଶୁର ହୋଇଥିଲେ ବି ତାହା ରୋଗାଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇପଡ଼େ । ଦୁଗ୍ଧ ଶିଳ୍ପରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଶୁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ସବୁ ଜିନିଷ ବିଷୟରେ ସଚେତନ ହେବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି । ଯଦି ଗୋଟିଏ ଗାଈ କିମ୍ବା ମଇଁସିରେ ଏହି ପ୍ରକାରର ରୋଗ ଦେଖାଯାଏ, ତେବେ ଏହା ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସହିତ ସେମାନଙ୍କର କ୍ଷୀର ଉପରେ ମଧ୍ୟ ସିଧାସଳଖ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ । ପଶୁମାନଙ୍କରେ ଭିଟାମିନ୍ ଅଭାବ ହେତୁ ହେଉଥିବା ରୋଗରେ ଗର୍ଭପାତ, ଅନ୍ଧତା, ଚର୍ମର ଶୁଷ୍କତା, ଭୋକ ଅଭାବ, ଉତ୍ତାପରେ ନ ଆସିବା ଏବଂ ଗର୍ଭଧାରଣ ଭଳି ସମସ୍ୟା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
ପଶୁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ:
ଶାରୀରିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ପଶୁମାନଙ୍କୁ ମିନେରାଲ୍ ଲୁଣ ଆବଶ୍ୟକ । ଏହାର ଅଭାବ ହେତୁ ଶରୀରରେ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ରୋଗ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସବୁଠାରୁ ଜରୁରୀ ମିନେରାଲ୍ ଲୁଣ ହେଉଛି କ୍ୟାଲସିୟମ୍, ଫସଫରସ୍, ଲୁହା, ତମ୍ବା, ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍, କୋବାଲ୍ଟ, ଆୟୋଡିନ୍ ଇତ୍ୟାଦି ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ମୁଖ୍ୟତଃ ମିଳିବା ଜରୁରୀ । ପଶୁମାନଙ୍କର ଅସ୍ଥି ଏବଂ ଦାନ୍ତ କେବଳ ଖଣିଜ ଲୁଣରୁ ତିଆରି ।