ଜଲ୍ ଜୀବନ୍ ମିଶନ୍ ଅଧୀନରେ, ଜାନୁୟାରୀରୁ ମାର୍ଚ୍ଚ 2023 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରତି ସେକେଣ୍ଡରେ ଗୋଟିଏ ଟ୍ୟାପ୍ ଦେଶରେ ସଂଯୋଗ ବିତରଣ କରାଯାଇଥାଏ | ଏହା ଏକ ବଡ଼ ସଫଳତା, କାରଣ 2023 ର ପ୍ରଥମ ତିନି ମାସରେ ହାରାହାରି 86,894 ଅତିରିକ୍ତ ଟ୍ୟାପ୍ ଜଳ ସଂଯୋଗ ବିତରଣ କରାଯାଇଥିଲା |ଅଗଷ୍ଟ 15, 2019 ରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ନିୟମିତ ତଥା ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଭିତ୍ତିରେ ସମସ୍ତ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଉପଯୁକ୍ତ ଚାପରେ ଉପଯୁକ୍ତ ପରିମାଣର (55 lpcd) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଗୁଣର ଜଳ ଯୋଗାଇଦେବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଜଲ୍ ଜୀବନ୍ ମିଶନ୍ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଜଲ୍ ଜୀବନ୍ ମିଶନ୍ INR 3600 ବିଲିୟନ (US $ 43.80 ବିଲିୟନ) ର ମୋଟ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ରହିଛି, ଯାହାକି ଏହାକୁ ବିଶ୍ୱର ସର୍ବ ବୃହତ ଜଳ ଦାନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମଧ୍ୟରୁ ଏକ କରିପାରିଛି |
ଅଗଷ୍ଟ 2019 ରେ ମିଶନ ଆରମ୍ଭ ହେବା ବେଳକୁ ମାତ୍ର 3.23 ନିୟୁତ ଗ୍ରାମୀଣ ପରିବାର (16.65%) ପ୍ରବାହିତ ଜଳ ପାଇପାରିବେ | ପେଣ୍ଡେମିକ୍ ଏବଂ ରୁଷିଆ -ୟୁକ୍ରେନ ସଙ୍କଟ ଭଳି ନିକଟ ଅତୀତରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସତ୍ୱେ ଜଳ ଜୀବନ୍ ମିଶନକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ପାଇଁ ରାଜ୍ୟ / ୟୁଟିମାନେ ନିରନ୍ତର ପରିଶ୍ରମ କରିଛନ୍ତି। ଏପ୍ରିଲ୍ 4, 2023 ରେ, ଦେଶ 'ହର ଘର ଜାଲ'କୁ ଆଉ ଏକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ଅତିକ୍ରମ କରିଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ 11.66 କୋଟିରୁ ଅଧିକ (60%) ଗ୍ରାମୀଣ ପରିବାର ଟ୍ୟାପ୍ ପାଣି ପାଇଥିଲେ।
ଗୁଜୁରାଟ, ତେଲେଙ୍ଗାନା, ଗୋଆ, ହରିୟାଣା, ଏବଂ ପଞ୍ଜାବ ସମସ୍ତେ 100% କଭରେଜ୍ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି, ଯେପରି ଆଣ୍ଡାମାନ ଏବଂ ନିକୋବର ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜର ତିନୋଟି ୟୁନିଅନ୍ ଅଞ୍ଚଳ, ଡାମନ୍ ଡିୟୁ ଏବଂ ଦାଦ୍ରା ନାଗର ହାଭେଲି, ଏବଂ ପୁଡୁଚେରୀ | ସମସ୍ତ ଗ୍ରାମୀଣ ପରିବାରକୁ ଟ୍ୟାପ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ସୁରକ୍ଷିତ ପାନୀୟ ଜଳ ଯୋଗାଇବା ଦିଗରେ ଦେଶ ନିରନ୍ତର କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି।
ଭିତ୍ତିଭୂମି ବିକାଶ ପାଇଁ ଜଲ୍ ଜୀବନ୍ ମିଶନ୍ କେବଳ ଏକ ଯୋଜନାଠାରୁ ମଧ୍ୟ ଅଧିକ | ଜଳ ଯୋଗାଣର ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତତା, ନିରାପତ୍ତା ଏବଂ ସ୍ଥିରତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେବା ବିତରଣ ଉପରେ ମିଶନ୍ ରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି | ଗତି ଏବଂ ପରିସର ଦୃଷ୍ଟିରୁ JJM କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଅନନ୍ୟ ଅଟେ | ତିନିବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ପଦକ୍ଷେପ 8.42 କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଗ୍ରାମୀଣ ପରିବାର ଏବଂ 40 କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଲୋକଙ୍କୁ ଉପକୃତ କରିଛି (IMIS ଅନୁଯାୟୀ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ପ୍ରତି 4.95 ଲୋକ)। ଏହା ଆମେରିକାର ଜନସଂଖ୍ୟା (33.1 କୋଟି) ଠାରୁ ଅଧିକ, ବ୍ରାଜିଲ (21 କୋଟି) ଏବଂ ନାଇଜେରିଆ (20 କୋଟି) ର ଦୁଇଗୁଣ ଏବଂ ମେକ୍ସିକୋ (12.8 କୋଟି) ଏବଂ ଜାପାନ (12.6 କୋଟି) ର ତିନି ଗୁଣରୁ ଅଧିକ।
ପିଇବା, ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ରାନ୍ଧିବା, ହାତ ଧୋଇବା ଏବଂ ସମସ୍ତ ଗ୍ରାମୀଣ ବିଦ୍ୟାଳୟ, ଅଙ୍ଗନୱାଡି କେନ୍ଦ୍ର, ଏବଂ ଆଶ୍ରମଶାଳା (ଆଦିବାସୀ ଆବାସିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ) ରେ ଟ୍ୟାପ୍ ଜଳ ସଂଯୋଗ ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ଶିଶୁଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ସୁସ୍ଥତା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ବିଶେଷ ପ୍ରୟାସ କରାଯାଇଛି। ଶୌଚାଳୟ ବ୍ୟବହାର ଆଜି ସୁଦ୍ଧା 9.03 ଲକ୍ଷ (88.26%) ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ 9.36 ଲକ୍ଷ (83.71%) ଅଙ୍ଗନୱାଡି କେନ୍ଦ୍ରରେ ଟ୍ୟାପ୍ ଜଳ ଉପଲବ୍ଧ |
ଜେଜେଏମ୍ ଅଧୀନରେ ଥିବା ଏକ ପ୍ରାଥମିକ ବିଚାର ହେଉଛି "ନିରାପଦ ଜଳ ଯୋଗାଣ"। ଜେଜେଏମ୍ ଆରମ୍ଭ ସମୟରେ ଦେଶରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିବା ପାଣିରେ 14,020 ଆର୍ସେନିକ୍ ଏବଂ 7,996 ଫ୍ଲୋରାଇଡ୍ ରେକର୍ଡ ହୋଇଥିଲା | ରାଜ୍ୟ / କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳର ମିଳିତ ପ୍ରୟାସ ସହିତ, JJM ଆରମ୍ଭ ହେବାର ତିନି ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଆର୍ସେନିକ୍ ଏବଂ ଫ୍ଲୋରାଇଡ୍ ସଂଖ୍ୟା 612 ଏବଂ 431 କୁ ହ୍ରାସ ପାଇଛି | ଏପରିକି ଏହି ବାସସ୍ଥାନରେ ପାନୀୟ ଏବଂ ରାନ୍ଧିବା ପାଇଁ ନିରାପଦ ଜଳ ବର୍ତ୍ତମାନ ସମସ୍ତ ବାସିନ୍ଦାଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଲବ୍ଧ | ପ୍ରକୃତରେ, ଆର୍ସେନିକ୍ କିମ୍ବା ଫ୍ଲୋରାଇଡ୍ ପ୍ରଭାବିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥିବା ସମସ୍ତ 1.79 କୋଟି ଲୋକ ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁରକ୍ଷିତ ପାନୀୟ ଏବଂ ରନ୍ଧନ ଜଳ ପାଇଛନ୍ତି।
ସେଠାରେ 2,078 ୱାଟର ଟେଷ୍ଟିଂ ଲ୍ୟାବ ଅଛି, ସେଥିମଧ୍ୟରୁ 1,122 ଟି NABL ମାନ୍ୟତା ପାଇଛି | ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ 21 ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ମହିଳାଙ୍କୁ ଜଳ ଗୁଣବତ୍ତା (FTK) ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଫିଲ୍ଡ ଟେଷ୍ଟ କିଟ୍ ବ୍ୟବହାର କରି ଜଳ ନମୁନା ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିବାକୁ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇଛି। କେବଳ 2022-23 ମସିହାରେ, FTK ଦ୍ୱାରା 1.03 କୋଟି ଜଳ ନମୁନା ବିଶ୍ଳେଷଣ କରାଯାଇଥିବାବେଳେ ଲାବ୍ରୋଟୋରୀ ଦ୍ୱାରା 61 ଲକ୍ଷ ଜଳ ନମୁନାକୁ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରାଯାଇଥିଲା | ଏହି ମିଶନ୍ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଜଳ ସୁରକ୍ଷl ଅଭିଯାନ ଚଳାଇଥିଲା ଏବଂ ରାସାୟନିକ ପ୍ରଦୂଷଣ ପାଇଁ 5.33 ଲକ୍ଷ ଗାଁ ଏବଂ ଜଳବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ ପାଇଁ 4.28 ଲକ୍ଷ ଗ୍ରାମରେ ଜଳ ଗୁଣବତ୍ତା ପରୀକ୍ଷା ରିପୋର୍ଟ କରାଯାଇଛି।
କେବଳ 2022-23 ରେ 1.64 କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଜଳ ନମୁନା ଯାଞ୍ଚ କରାଯାଇଥିବାର, 2018-19 ରେ ପରୀକ୍ଷିତ ନମୁନା ପରିମାଣ ତିନି ଗୁଣରୁ ଅଧିକ, ଏହା ସରକାରଙ୍କ ଜଳ ଗୁଣବତ୍ତା ନୀରିକ୍ଷଣ ପ୍ରୟାସର ଦୃଢ଼ତାକୁ ଦର୍ଶାଉଛି (50 ଲକ୍ଷ)। ଏହି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡିକ ଦେଶରେ ଜଳ ଦ୍ୱାରା ସଂକ୍ରମଣ ସଂଖ୍ୟାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ହ୍ରାସ ଘଟାଇବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି। ଏକ ଉତ୍ତମ ରଣନୀତି ବ୍ୟବହାର କରି JJM ଏକ ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ, ଚାହିଦା-ଚାଳିତ, ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ପଦକ୍ଷେପ ଭାବରେ ବିକଶିତ ହେଉଛି | ଜଳ ଜୀବନ ମିଶନ ଅଧୀନରେ 5.24 ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ପାଣି ସମିତି / ଗ୍ରାମ ଜଳ ଓ ପରିମଳ କମିଟି (ଭିଡବ୍ଲ୍ୟୁସିସି) ଗଠନ କରାଯାଇଛି ଏବଂ ଗ୍ରାମରେ ଜଳ ଯୋଗାଣ ଭିତ୍ତିଭୂମି ପରିଚାଳନା, ପରିଚାଳନା ଏବଂ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ 5.12 ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଗ୍ରାମ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି।
ଜଳ ଜୀଭାନ୍ ମିଶନ୍ ସମାଜ ଉପରେ ବ୍ୟାପକ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ | ନିୟମିତ ଟ୍ୟାପ୍ ଜଳ ବିତରଣ ସମୟରେ ମହିଳା ଏବଂ ଯୁବତୀମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଦୈନନ୍ଦିନ ଘରର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ବଡ଼ ହେଡଲୋଡ୍ ପାଣି ଲଗାଇବାର କଷ୍ଟରୁ ମୁକ୍ତି ପାଆନ୍ତି | ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ମହିଳାମାନେ ଜଳ ସଂଗ୍ରହରୁ ବଞ୍ଚିତ ସମୟକୁ ଆୟ ଉପାର୍ଜନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ହେବା, ନୂତନ ଜ୍ଞାନ କୌଶଳ ଶିଖିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ପିଲାମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷାରେ ସହଯୋଗ କରିପାରିବେ | ଏବେ ଆଉ କିଶୋରୀ ବାଳିକାମାନଙ୍କୁ ଜଳ ସଂଗ୍ରହରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ଆଉ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଛାଡିବାକୁ ପଡିବ ନାହିଁ |
ନୋବେଲ ବିଜେତା ଡକ୍ତର ମାଇକେଲ କ୍ରେମର ଏବଂ ତାଙ୍କ ଦଳ ଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା ଏକ ଅଧ୍ୟୟନ ଅନୁଯାୟୀ, ପରିବାରମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷିତ ପାନୀୟ ଜଳ ଯୋଗାଇବା ଦ୍ୱାରା ଶିଶୁ ମୃତ୍ୟୁହାର ପ୍ରାୟ 30% ହ୍ରାସ ପାଇପାରେ। ବିଶେଷକରି ନବଜାତ ଶିଶୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଡାଇରିଆ ଏକ ନିୟମିତ ଭାବରେ ହେଉଥିବା ରୋଗ | ନବଜାତ ଶିଶୁମାନେ ଜଳ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ରୋଗରେ ଅଧିକ ଅସୁରକ୍ଷିତ ଅଟନ୍ତି। ଅଧ୍ୟୟନରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଆଯାଇଛି ଯେ ପ୍ରତି ଚାରିଟି ମୃତ୍ୟୁ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ (ବର୍ଷକୁ 1.36 ଲକ୍ଷ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ତଳେ ମୃତ୍ୟୁ) ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ପିଲାଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷିତ ଜଳ ଯୋଗାଇ ଭାରତ ଏହିସମସ୍ୟାକୁ ଏଡାଯାଇପାରିବ।
ଜେଜେଏମ୍ ମଧ୍ୟ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଏବଂ ପରୋକ୍ଷ ଚାକିରି ସମ୍ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରେ | ଆଇଆଇଏମ୍ ବେଙ୍ଗାଲୁରୁ ଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା ପ୍ରାଥମିକ ଅଧ୍ୟୟନ ଅନୁଯାୟୀ, ଜେଜେଏମ୍ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବାର ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରାୟ 1,47,55,980 ବ୍ୟକ୍ତି-ବର୍ଷର ନିଯୁକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରିବ | ଏହା ବର୍ଷକୁ ହାରାହାରି 29,51,196 ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସହିତ ମିଶନ୍ ନିର୍ମାଣ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ନିୟୋଜିତ | ଏହି ମିଶନ୍ ଦ୍ୱାରା ପାଇପ୍ ଜଳ ଯୋଗାଣ ଯୋଜନାଗୁଡିକର ପରିଚାଳନା ଏବଂ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ପାଇଁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ପ୍ରାୟ 10.92 ଲକ୍ଷ ଲୋକ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇବେ |
ISROର ମାଗଣା ସାର୍ଟିଫିକେସନ୍ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ