ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ସମ୍ମାନିତ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଶ୍ରମିକ ଦିବସ(Labour Day) ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଏହି ଦିନଟି ହେଉଛି ମେ ୧ ବା ଆଜିର ଦିନ । ମେ ୧ ଶ୍ରମ ଦିବସ ବା ଶ୍ରମିକ ଦିବସ ଭାବରେ ବିଶ୍ୱରେ ବେସ୍ ଜଣାଶୁଣା । ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଦେବା ସହିତ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ଅଧିକାର ପାଇଁ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହି ଦିନ ମଧ୍ୟ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ, ଯଦ୍ୱାରା ସମାଜରେ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ସ୍ଥିତି ମଜବୁତ ହୋଇପାରିବ ।
କୌଣସି ଦେଶର ବିକାଶରେ ଶ୍ରମିକମାନେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି ।ପ୍ରତ୍ୟେକ କାର୍ଯ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ର ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ କଠିନ ପରିଶ୍ରମ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ । କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଶ୍ରମିକମାନେ କଠିନ ପରିଶ୍ରମ କରିଥାନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଜାଣନ୍ତି କି ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ବିଶେଷ ଦିନ କେବେ ଏବଂ କିପରି ଉତ୍ସର୍ଗ କରାଯାଇଥିଲା? ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଶ୍ରମ ଦିବସ ପାଳନ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା କାହିଁକି ହେଲା ? ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଚଳିତ ବର୍ଷର ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଶ୍ରମ ଦିବସର ଇତିହାସ, ଗୁରୁତ୍ୱ ଏବଂ ଥିମ୍ ।
ପ୍ରତିବର୍ଷ ମେ’ ୧ ତାରିଖରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଶ୍ରମ ଦିବସ ପାଳନ କରାଯାଏ । ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ୧୮୮୯ରେ ଶ୍ରମ ଦିବସ ପାଳନ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା । ଏହି ଦିନ ପାଳନ କରିବାର ଢ଼ାଞ୍ଚା ଆମେରିକାର ଚିକାଗୋ ସହରରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଯେତେବେଳେ ଶ୍ରମିକମାନେ ଏକଜୁଟ ହୋଇ ରାସ୍ତାରେ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ ।
କାହିଁକି ପାଳନ କରାଯାଏ ଶ୍ରମ ଦିବସ ?
୧୮୮୬ ପୂର୍ବରୁ ଆମେରିକାରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଆମେରିକାର ଶ୍ରମିକମାନେ ରାସ୍ତାକୁ ଓହ୍ଲାଇ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ । ଶ୍ରମିକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଅଧିକାର ପାଇଁ ଧର୍ମଘଟରେ ବସିଥିଲେ। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର କାରଣ ଥିଲା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ସମୟ । ସେହି ସମୟରେ ଶ୍ରମିକମାନେ ଦିନରେ ୧୫-୧୫ ଘଣ୍ଟା କାମ କରୁଥିଲେ । ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ପୋଲିସ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଉପରକୁ ଗୁଳି ଚଳାଇଥିଲା। ଏହି ସମୟରେ ଅନେକ ଶ୍ରମିକ ପ୍ରାଣ ମଧ୍ୟ ହରାଇଥିଲେ ଓ ଏଥିରେ ଶତାଧିକ କର୍ମଚାରୀ ଆହତ ହୋଇଥିଲେ।
ଏହି ଘଟଣାର ତିନି ବର୍ଷ ପରେ ୧୮୮୯ ମସିହାରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମାଜବାଦୀ ସଙ୍ଗଠନର ଏକ ସମ୍ମିଳନୀ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ବୈଠକରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଛି ଯେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶ୍ରମିକଙ୍କୁ ଦିନକୁ ମାତ୍ର ୮ଘଣ୍ଟା କାମ କରିବାକୁ ପଡିବ। ଏଥି ସହିତ, ସମ୍ମିଳନୀ ପରେ ମେ’ ୧ ତାରିଖରେ ଶ୍ରମ ଦିବସ ପାଳନ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା । ଏହି ଦିନ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଛୁଟି ଦେବା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା। ପରେ, ଆମେରିକାର ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ପରି, ଅନ୍ୟ ଦେଶରେ ମଧ୍ୟ ୮ ଘଣ୍ଟା କାମ କରିବାର ନିୟମ ଲାଗୁ ହେଲା ।
ଆମେରିକାରେ ଶ୍ରମ ଦିବସ ପାଳନ କରିବାର ପ୍ରସ୍ତାବ ମେ’ ୧ ତାରିଖରେ ଲାଗୁ ହୋଇଥିଲା ।କିନ୍ତୁ ଭାରତରେ ଏହି ଦିନକୁ ପ୍ରାୟ ୩୪ ବର୍ଷ ପାଳନ କରାଯାଇଥିଲା । ଭାରତରେ ମଧ୍ୟ ଶ୍ରମିକମାନେ ଅତ୍ୟାଚାର ଏବଂ ଶୋଷଣ ବିରୋଧରେ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ ।ତାଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ୧୯୨୩ ମସିହାରେ ଚେନ୍ନାଇରେ ମେ ୧ ତାରିଖରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଶ୍ରମ ଦିବସ ପାଳନ କରାଯାଇଥିଲା ।ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନର ଲେବର କିସାନ ପାର୍ଟିର ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଶ୍ରମ ଦିବସ ପାଳନ କରିବାକୁ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା। ଅନେକ ସଂଗଠନ ଏବଂ ସାମାଜିକ ଦଳ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ।
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଥର ଶ୍ରମ ଦିବସର ଏକ ଥିମ୍ ଥାଏ, ଯାହା ଆଧାରରେ ଏହି ଦିନଗୁଡିକ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଏହି ବର୍ଷ ଶ୍ରମ ଦିବସ ୨୦୨୩ର ବିଷୟବସ୍ତୁ ହେଉଛି 'ଏକ ସକରାତ୍ମକ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ଗଠନ ପାଇଁ ମିଳିତ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା' ।