ମିଲେଟ ଫସଲର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଶସ୍ୟ ଶ୍ରେଣୀର ଫସଲ ଯାହା ସମସ୍ତେ ମିଲେଟ ଶସ୍ୟ ଫସଲ ଭାବରେ ଜାଣୁ | ମିଲେଟ ଶସ୍ୟ ଫସଲର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଆମ ସମସ୍ତ କୃଷକ ଭାଇମାନଙ୍କୁ ଏହି ଫସଲ ବଢିବା ଏବଂ ଅମଳ କରିବା ପାଇଁ ଅଧିକ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡିବ ନାହିଁ |
ସମସ୍ତ ମିଲେଟ ଫସଲର ଉତ୍ପାଦନ ସହଜରେ କରାଯାଇପାରେ | ଆମେ ସମସ୍ତେ ଜାଣୁ ଯେ ସମସ୍ତ ମିଲେଟ ଫସଲ ଉର୍ବର ଜମି କିମ୍ବା ବନ୍ଧ୍ୟା ଜମିରେ ସହଜରେ ବଢ଼ିପାରିବଏବଂ ସହଜରେ ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇପାରିବ | ମିଲେଟ ଫସଲ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଅଧିକ ଜଳ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ନାହିଁ | ମିଲେଟ ଫସଲରେ ସାରର ବ୍ୟବହାର ଅଳ୍ପ ଅଟେ, ଯେଉଁ କାରଣରୁ କୃଷକ ଭାଇମାନେ ଅଧିକ ଖର୍ଚ୍ଚରୁ ମୁକ୍ତି ପାଆନ୍ତି |
ସବୁଜ ବିପ୍ଳବ ପୂର୍ବରୁ ଆମ ଦେଶରେ ଉତ୍ପାଦିତ ଖାଦ୍ୟରେ ମିଲେଟ ଫସଲର ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ସବୁଜ ବିପ୍ଳବ ପରେ ଏହା ଧୀରେ ଧୀରେ ଗହମ, ଧାନ ଫସଲ ଦ୍ୱାରା ବଦଳାଗଲା ଯାହା ଆମର ମୁଖ୍ୟ ଖାଦ୍ୟ ଶସ୍ୟ ଥିଲା | ଆମ ଦେଶ ଭାରତ ଏବେ ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱରେ ମିଲେଟ ଫସଲ ଉତ୍ପାଦନରେ ଅଗ୍ରଣୀ | ଯେଉଁଥିରେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର, ଛତିଶଗଡ, ରାଜସ୍ଥାନ, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ, ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ, ହରିୟାଣା, ଗୁଜୁରାଟ, ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ, ତାମିଲନାଡୁ, ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ ଏବଂ କର୍ଣ୍ଣାଟକର କୃଷକମାନେ ବହୁ ପରିମାଣରେ କଠିନ ଶସ୍ୟ ଚାଷ କରୁଛନ୍ତି । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଆସାମ ଏବଂ ବିହାରରେ କଠିନ ଶସ୍ୟର ସର୍ବାଧିକ ବ୍ୟବହାର ହେଉଛି | ଶସ୍ୟର ଆକାର ଅନୁଯାୟୀ, ମିଲେଟ ଫସଲ ମୁଖ୍ୟତ ଦୁଇ ପ୍ରକାରରେ ବିଭକ୍ତ | ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀକରଣରେ ଜୋଭର୍ ଏବଂ ବାଜରା ଭଳି ପ୍ରମୁଖ କଠିନ ଶସ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ଶ୍ରେଣୀରେ ଛୋଟ ଶସ୍ୟ ମିଲେଟ୍ ଯେପରିକି ରାଗି, ସାଭା, କୋଡୋ, ଚୀନା, କୁଟୁକି ଏବଂ କୁକମ୍ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ | ଏହି କ୍ଷୁଦ୍ର-ଶସ୍ୟ, ମିଲେଟ ଶସ୍ୟକୁ ସାଧାରଣତ ମିଲେଟ ଶସ୍ୟ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ |
2023 ବର୍ଷକୁ “ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମିଲେଟ ଇୟର” ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଉଛି l ଯାହା ଭାରତର ପ୍ରୟାସ, UNO 2023 ବର୍ଷକୁ ମିଲେଟ ଇୟର ଭାବରେ ଘୋଷଣା କରିଛି । ମିଲେଟ ଫସଲର ବିଶେଷତା ଏବଂ ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଭାରତ ସରକାର 2018 ବର୍ଷକୁ “ଜାତୀୟ ମିଲେଟ ବର୍ଷ” ଭାବରେ ପାଳନ କରିଛନ୍ତି । ଭାରତ ସରକାର ୧୬ ନଭେମ୍ବରକୁ “ଜାତୀୟ ମିଲେଟ ଡେ” ଭାବରେ ପାଳନ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଛନ୍ତି।
ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ମିଲେଟ ଫସଲର ମହତ୍ତ୍ୱକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି କୃଷକ ଭାଇମାନଙ୍କୁ ମିଲେଟ ଚାଷ ପାଇଁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦିଆଯାଉଛି | ମିଲେଟ ଫସଲର ଉଚିତ ମୂଲ୍ୟ ପାଇଁ ସରକାର ସର୍ବନିମ୍ନ ସହାୟତା ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି କରୁଛନ୍ତି । ଯାହାଫଳରେ କୃଷକ ଭାଇମାନେ ଏଥିରୁ ଭଲ ଲାଭ ପାଇପାରିବେ | ମିଲେଟ ଫସଲର କ୍ଷେତ୍ର ତଥା ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର ଏବଂ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ବିଭିନ୍ନ ସରକାରୀ ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭ କରାଯାଉଛି ଯାହା ଦ୍ୱାରା କୃଷକ ସହଜରେ ଉତ୍ପାଦନର ଲାଭ ଉଠାଇ ପାରିବେ । ମିଲେଟ ଫସଲର ପୁଷ୍ଟିକର ତଥା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଉପକାରିତା ବିଷୟରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ତଥା ସହରାଞ୍ଚଳ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ସରକାର ମଧ୍ୟ ଉଦ୍ୟମ କରୁଛନ୍ତି । ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଶରେ ଗହମ ଏବଂ ଧାନ ଉତ୍ପାଦନରେ ମଧ୍ୟ ବହୁତ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଛି, ଯେଉଁ କାରଣରୁ କଠିନ ଶସ୍ୟ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ପାଇଁ ସରକାର ଉଦ୍ୟମ କରୁଛନ୍ତି ।
ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମିଲେଟ୍ ଫସଲ ପାରମ୍ପାରିକ ଖାଦ୍ୟ ଶସ୍ୟ ଗହମ ଏବଂ ଚାଉଳ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ଧନୀ ଅଟେ | ମିଲେଟ ଫସଲରେ ପୁଷ୍ଟିକର ପରିମାଣ ଥିବାରୁ ସେମାନଙ୍କୁ “ପୁଷ୍ଟିକର ଶସ୍ୟ” ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ | ଏଥିରୁ ବିପୁଳ ପରିମାଣର ପ୍ରୋଟିନ୍, ଫାଇବର, ଭିଟାମିନ୍-ଇ ମିଳିଥାଏ ଏବଂ ଲୌହ, କ୍ୟାଲସିୟମ୍, ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍, ଏବଂ ପୋଟାସିୟମ୍ ମଧ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣରେ ଉପଲବ୍ଧ | ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱ ମିଲେଟ ଫସଲରୁ ଅଧିକ ମିଳିଥାଏ, ଯେଉଁଥିରେ ଏସିଡ୍ ଥାଏ, ଯାହା କୋଲେଷ୍ଟ୍ରଲ୍ କମ୍ ରଖିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ | ଏହି ଶସ୍ୟର ନିୟମିତ ଖାଇବା ଦ୍ୱାରା ହୃଦ୍ ରୋଗ, କର୍କଟ, ଅଲସର, କୋଲେଷ୍ଟ୍ରଲ୍ ଏବଂ କୋଷ୍ଠକାଠିନ୍ୟ ଭଳି ସମସ୍ୟା କମ୍ |