Makhana farming: ଧାନ ବିଲରେ କରନ୍ତୁ ମଖାନା ଚାଷ

cultivate makhana in the paddy field, image source - pexels.com

ଯଦି ମଖାନାର ଚାଷ ଏବଂ ଉତ୍ପାଦନ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କଲେ ବିହାରର ନାମ ପ୍ରଥମେ ଆସେ l ମଖାନା ସମଗ୍ର ବିହାରରେ ଚାଷ କରାଯାଏ ନାହିଁ କିନ୍ତୁ ମିଥୀଲା ଅଞ୍ଚଳର ଏକ ଛୋଟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଯାହା ବିଶ୍ୱରେ ନିଜର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ଅଛି l କୃଷି ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଅନୁଯାୟୀ, ବିଶ୍ୱର ପ୍ରାୟ ୯୦ ପ୍ରତିଶତ ଉତ୍ପାଦନ କେବଳ ବିହାରର ମିଥିଲା ​​ଅଞ୍ଚଳରେ ହୋଇଥାଏ। ଦାରବଙ୍ଗା, ମଧୁବାନୀ ଏବଂ ସମସ୍ତିପୁର ଭଳି ଜିଲ୍ଲାରେ ଲୋକମାନେ ମଖାନା ଚାଷକୁ ବହୁତ ପସନ୍ଦ କରନ୍ତି | ଏଠାରେ ମଖାନାର ଉନ୍ନତ ଗୁଣକୁ ବିଚାର କରି ଏହାକୁ ଜିଆଇ ଟ୍ୟାଗ୍ ଦିଆଯାଇଛି | ଆଜି ଏଠାରେ ଥିବା ମଖାନା ମଖାନା ଭାବରେ ନୁହେଁ ବରଂ ମିଥିଲା ମାଖାନା ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା l

ମଖାନାର ଚାଷ ବିଷୟରେ କଥା ହେବା, ଆମେ ସମସ୍ତେ ନିଶ୍ଚୟ ଦେଖିଥିବେ କିମ୍ବା ଶୁଣିଥିବେ ଯେ ମଖାନା ପୋଖରୀ କିମ୍ବା ଗଭୀର ପାଣିରେ ଚାଷ କରାଯାଏ | ଏହାର ଅର୍ଥ ଏହାର ଚାଷ ପାଇଁ ଅଧିକ ଜଳ ଆବଶ୍ୟକ | କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଜାଣନ୍ତି କି ମଖାନା ଚାଷ ପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ନର୍ସରୀ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ ଏବଂ ପରେ ଏହା ବୁଣାଯାଏ | ଯେପରି ଧାନ ଚାଷ କରାଯାଏ | ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ, ବର୍ତ୍ତମାନ ମଖାନା ଚାଷ କରୁଥିବା କୃଷକମାନେ ପୋଖରୀରେ ନୁହେଁ, ଧାନ କ୍ଷେତରେ ମଧ୍ୟ ମଖାନା ଚାଷ କରିପାରିବେ l

ମାଖାନା ଚାଷ ପାଇଁ ଲୋମିଆ ମାଟି ସର୍ବୋତ୍ତମ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ l ଜଳଭଣ୍ଡାର, ପୋଖରୀ ଏବଂ ନିମ୍ନମାନର ଜମିରେ ଏହା ଭଲ ଭାବରେ ଚାଷ କରାଯାଏ ଯେଉଁଠାରେ ଗଭୀର ଜଳ ଜମା ହୋଇଥାଏ | ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଏହା ଅନ୍ୟ ଫସଲ ପରି କ୍ଷେତରେ ମଧ୍ୟ ଚାଷ କରାଯାଇପାରେ | ମଖାନା ଚାଷର ଅନେକ କୌଶଳ ଅଛି | ଏହି ଚାଷରେ ଅଧିକ ଲାଭ ଅଛି l ସରକାର ଏଥିପାଇଁ ସବସିଡି ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରୁଛନ୍ତି l

କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରଣାଳୀ :-

ଏହା ମଖାନା ଚାଷର ଏକ ନୂତନ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଯାହା ଅନୁସନ୍ଧାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଦ୍ୱାରା ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଛି | ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ୧ ଫୁଟ ଗଭୀରରେ ମଖାନା ଚାଷ କରାଯାଇପାରିବ | ଏହି ପଦ୍ଧତି ସହଜରେ  ହୋଇପାରିବ | ମଖାନା ସହିତ କୃଷକମାନେ ବର୍ଷସାରା ସହଜରେ ଅନ୍ୟ ଫସଲ ଚାଷ କରିପାରିବେ | ମଖାନା ମଞ୍ଜି ପ୍ରଥମେ ନର୍ସରୀ ବଢିଥାଏ ଏବଂ ପରେ ଠିକ୍ ସମୟରେ କ୍ଷେତରେ ରୋପଣ କରାଯାଏ | କ୍ଷେତ୍ର ଏବଂ ନର୍ସରୀ ଉପଲବ୍ଧତା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ଏହାକୁ ଫେବୃଆରୀ ପ୍ରଥମ ସପ୍ତାହରୁ ଏପ୍ରିଲର ତୃତୀୟ ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ ଲଗାଯାଇପାରିବ l ଯାହା ଚାଷର ଉଚିତ ସମୟ l

ଫଳ ଏବଂ ଅମଳ ସମୟ :-

ଏହି ପ୍ରଣାଳୀ ସହିତ ମଖାନା ଫସଲର ଅବଧି ଚାରିମାସକୁ କମିଯାଏ | ଡିସେମ୍ବର-ଜାନୁୟାରୀ ସୁଦ୍ଧା ଅଙ୍କୁରିତ ହୁଏ ଏବଂ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପତ୍ରଗୁଡିକ ଜାନୁଆରୀ-ଫେବୃଆରୀ ମଧ୍ୟରେ ପୋଖରୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଦେଖାଯାଏ | ଏପ୍ରିଲ୍-ମେ ମାସରେ ଜଳର ସମଗ୍ର ପୃଷ୍ଠଟି ବିଶାଳ ଏବଂ କଣ୍ଟା ପତ୍ରରେ ଆଚ୍ଛାଦିତ, ଯାହା ଜଳ ପୃଷ୍ଠରେ ଭାସିଥାଏ | ଏପ୍ରିଲ ମାସରେ ଫୁଲ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ଯେତେବେଳେ ତାପମାତ୍ରା ପ୍ରାୟ ୩୦ ଡିଗ୍ରୀ ସେଲସିୟସ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ମେ ମାସ ସୁଦ୍ଧା ସର୍ବାଧିକ ଫୁଲ ଫୁଟିଥାଏ | ମଖାନା ଫୁଲ ଦୁଇ ଦିନ ଦେଖାଯାଏ ଏବଂ ତା’ପରେ ପାଣି ତଳେ ବୁଡ଼ିଯାଏ ଫଳ ପାଇଁ | ଫଳଗୁଡିକ ମେ ମାସ ମଧ୍ୟଭାଗରେ ଦେଖାଯିବା ଆରମ୍ଭ କରେ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଉଦ୍ଭିଦ ୧୦ ରୁ ୨୦ ଫଳ ଦେଇଥାଏ l

ମଖାନା ମଞ୍ଜି କେବେ ଫୁଟିବ ?

ପ୍ରତ୍ୟେକ ଫଳରେ ୪୦ ରୁ ୭୦ ମଞ୍ଜି ଥାଏ ଏବଂ ସାଧାରଣତ ମଞ୍ଜିର ଓଜନ ପ୍ରାୟ ୮୦ ରୁ ୧୦୦ ଗ୍ରାମ ଅଟେ | ହାରାହାରି, ଗୋଟିଏ ମଖାନା ଉଦ୍ଭିଦରୁ ପ୍ରାୟ ୪୫୦ ରୁ ୭୦୦ ଗ୍ରାମ ମଞ୍ଜି ମିଳିଥାଏ | ମେ-ଜୁଲାଇ ମାସରେ ମଖାନା ଫଳଗୁଡିକ ପାଣି ତଳେ ଫାଟିଯାଏ ଏବଂ ମଞ୍ଜି ଦିନେ କିମ୍ବା ଦୁଇ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ପାଣିରେ ଭାସିଯାଏ ଏବଂ ପରେ ପୋଖରୀ ତଳେ ରହିଥାଏ | ସ୍ଥାନୀୟ ଭାଷାରେ, ମଖାନା ମଞ୍ଜିକୁ ଗୁରୀ କୁହାଯାଏ | ଫଳିବା ପରେ, ବିରାଟ ପତ୍ରକୁ କାଟି ଫିଙ୍ଗି ଦିଆଯାଏ କିମ୍ବା କ୍ଷୟ ହେବାକୁ ଛାଡି ଦିଆଯାଏ, ଯାହା ଜୈବିକ ପୁଷ୍ଟିକର ବ୍ୟତୀତ ମାଟିର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ | ଆଉ ଏବେ ଏହି ଚାଷ ଆପଣ ଧାନ ଚାଷ ଜମିରେ ଚାଷ କରିପାରିବେ l ତେବେ ଏହି ନୂଆ କୌଶଳ ଜାଣିବା ପାଇଁ ନିକଟସ୍ଥ କୃଷି ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ର ସହିତ ଯୋଗାଯୋଗ କରନ୍ତୁ l