ଖରାପ ମାଛ Detect କରିବା ଏବେ ସହଜ, ଅନେକ ରୋଗରୁ ମିଳିବ ରକ୍ଷା

New formaldehyde sensor can detect adulterated fish at room temperature without causing harm pic credit @pexels,PIB

ଧାତୁ ଅକ୍ସାଇଡ୍ ନାନୋପାର୍ଟିକଲ୍-କମ୍ ଗ୍ରାଫେନ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍ କମ୍ପୋସାଇଟ୍ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ଏକ ନୂତନ ସ୍ୱଳ୍ପ ମୂଲ୍ୟର ସେନ୍ସର ମାଛ ଚାଷରେ କୌଣସି କ୍ଷତି ନକରି କୋଠରୀ ତାପମାତ୍ରାରେ ମାଛରେ ଫର୍ମାଲିନ୍ ବ୍ୟଭିଚାରକୁ ସହଜରେ ଚିହ୍ନଟ କରିପାରିବ | ନିମ୍ନ ଚିହ୍ନଟ ସୀମା ସହିତ ସେନ୍ସର ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ସ୍ଥିରତା ଦେଖାଏ |

ଖାଦ୍ୟରେ ବେଆଇନ କିମ୍ବା କ୍ଷତିକାରକ ପଦାର୍ଥ ଯୋଗ କରିବାର ଅଭ୍ୟାସ ଏହାକୁ ଅଧିକ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଦେଖାଯିବା କିମ୍ବା ଏହାର ଜୀବନ ବିବିଧତା ପାଇଁ ଫର୍ମାଲଡିହାଇଡ୍ ହେଉଛି ଏକ ରଙ୍ଗହୀନ, ବିଭିନ୍ନ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବ୍ୟବହୃତ ଗ୍ୟାସ୍, କେତେକ ଖାଦ୍ୟରେ ସଂରକ୍ଷଣକାରୀ ଭାବରେ, ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ସାଧାରଣତ ମାଛ ଚାଷରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ | ଅବଶ୍ୟ, ଖାଦ୍ୟରେ ଫର୍ମାଲଡିହାଇଡ ବ୍ୟବହାର ଅନେକ ଦେଶରେ ବେଆଇନ, କାରଣ ଏହା ଏକ ଜଣାଶୁଣା କର୍ଷିନୋଜେନ ଅଟେ |

ମାଛ ପାଇଁ ବାଣିଜ୍ୟିକ ଫର୍ମାଲିନ୍ ସେନ୍ସରଗୁଡ଼ିକ ମୁଖ୍ୟତ ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋକେମିକାଲ୍-ଆଧାରିତ କିମ୍ବା କଲର୍ମେଟ୍ରିକ୍ ଆଧାରିତ | ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋକେମିକାଲ୍ ସେନ୍ସରଗୁଡ଼ିକ ବହୁଳ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ କିନ୍ତୁ ସେଗୁଡ଼ିକ ମହଙ୍ଗା | ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, କ୍ୟାଲୋରିମେଟ୍ରିକ୍ ସେନ୍ସରଗୁଡ଼ିକ କମ୍ ମୂଲ୍ୟରେ | କିନ୍ତୁ ଉଭୟ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରକୃତିରେ କ୍ଷତିକାରକ ନୁହେଁ | ଅଧିକନ୍ତୁ, ନିମ୍ନ ସ୍ତରର ଚିହ୍ନଟ ଏବଂ ଚୟନକାରୀ ଚିହ୍ନଟ ହେଉଛି ଏହି ସେନ୍ସରଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ଦୁଇଟି ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରସଙ୍ଗ | 2D ପଦାର୍ଥ ଭିତ୍ତିକ ଗ୍ୟାସ୍ ସେନ୍ସରର ବିକାଶ କୋଠରୀ ତାପମାତ୍ରାରେ ବିଷାକ୍ତ ବାଷ୍ପଗୁଡିକର ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଚିହ୍ନଟ ପାଇଁ ଏକ ନୂତନ ଉପାୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି | ବ୍ୟଭିଚାରିତ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥରୁ ବାଷ୍ପୀଭୂତ ହୋଇଥିବା ଫର୍ମାଲିନ୍ ଚିହ୍ନଟ କରିବାର ଏହି ସେନ୍ସରଗୁଡ଼ିକର କ୍ଷମତା ଅଛି |

ଆସାମର ଗୌହାଟୀ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନ ବିଭାଗର ସହକାରୀ ପ୍ରଫେସର ଡକ୍ଟର ହେମେନ କୁମାର କାଲିଟାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ନାନୋମେଟେରିଆଲ୍ସ ଏବଂ ନାନୋଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ସ ଲାବୋରେଟୋରୀ ଏକ ଟିଫିନ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍ ହ୍ରାସ ହୋଇଥିବା ଗ୍ରାଫେନ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍ କମ୍ପୋଜିଟ୍ ବ୍ୟବହାର କରି ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଫର୍ମାଲିନ୍ ସେନ୍ସର ବିକଶିତ କରିଛି ଯାହା ବ୍ୟଭିଚାରିତ ମାଛରେ ଫର୍ମାଲିନ୍ ଚିହ୍ନଟ କରିପାରିବ।

ଗ୍ରାଫେନର ଅକ୍ସିଡାଇଜଡ୍ ଫର୍ମ, ଗ୍ରାଫେନ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍ (GO), ଉଚ୍ଚ ସମାଧାନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏବଂ ଧାତୁ, ଧାତୁ ଅକ୍ସାଇଡ୍ କିମ୍ବା ପଲିମର ପରି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀ ସହିତ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ସହଜତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ | ଅବଶ୍ୟ, GO ର ନିମ୍ନ ବୈଦୁତିକ କଣ୍ଡକ୍ଟିଭିଟି ଏକ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ସୃଷ୍ଟି କଲା ଏବଂ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଟିଫିନ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍-ହ୍ରାସ ହୋଇଥିବା ଗ୍ରାଫେନ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍ କମ୍ପୋଜିଟ୍ (rGO-SnO2) ବିକଶିତ କରି ଏହାକୁ ଅତିକ୍ରମ କଲେ |

ବିଭିନ୍ନ ବିଷାକ୍ତ ଗ୍ୟାସ୍ ଏବଂ VOC ଚିହ୍ନଟ କରିବା ପାଇଁ ହ୍ରାସ ହୋଇଥିବା ଗ୍ରାଫେନ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍ (rGO) ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିବାବେଳେ ଟିନ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍ (SnO2) ଏହାର ପ୍ରିଷ୍ଟାଇନ୍ ଫର୍ମରେ ଫର୍ମାଲଡିହାଇଡ୍ ଚିହ୍ନଟ ପାଇଁ ଏବଂ ଏହାର ଉଚ୍ଚ ସ୍ଥିରତା ହେତୁ ବ୍ୟାପକ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରାଯାଇଛି | ଫର୍ମାଲଡିହାଇଡ୍ର କମ୍ ଏକାଗ୍ରତା ଏହାକୁ ଗ୍ରାଫେନ୍ ସମେତ ବିଭିନ୍ନ ଯୌଗିକ ସହିତ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି |

ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀମାନେ ଆର୍ଦ୍ର ରାସାୟନିକ ଉପାୟ ଏବଂଅକ୍ସାଇଡ୍-ହ୍ରାସ ହୋଇଥିବା ଗ୍ରାଫେନ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍ କମ୍ପୋଜିଟ୍ (rGO-SnO2) ନାମକ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଗ୍ରାଫେନ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍ (GO) କୁ ସିନ୍ଥାଇଜ୍ କରିଥିଲେ, ଏବଂ ପରେ ଉତ୍ପାଦର ଗଣନା ପରେ | ସେମାନେ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଲେ ଯେ ଟିଫିନ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ସେନ୍ସର ରୁମ୍ ତାପମାତ୍ରାରେ ଫର୍ମାଲଡିହାଇଡ୍ ବାଷ୍ପକୁ କମ୍ ଗ୍ରାଫେନ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍ ପରି ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଭାବରେ ଧରିଛି |

ବ୍ୟଭିଚାରିତ ମାଛ ଏବଂ ଗୌହାଟୀ ଅଞ୍ଚଳର ମତ୍ସ୍ୟ ବଜାରରେ ଉପଲବ୍ଧ ମାଛ ଉପରେ ଲାବୋରେଟୋରୀ ସ୍ତରରେ ସେନ୍ସର ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଇଛି। ଅନୁସନ୍ଧାନ ACS APPL ନାନୋ ମ୍ୟାଟର୍ ପାଇଁ DST-PURSE (ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଏବଂ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଉତ୍କର୍ଷର ପଦୋନ୍ନତି) ଦ୍ୱାରା ସମର୍ଥିତ | ଏହା ଦେଖାଗଲା ଯେ ଆସାମ ରାଜ୍ୟ ବାହାରେ ଆମଦାନୀ ହେଉଥିବା ଅନେକ ମାଛ ନମୁନା ୟୁନିଟରେ ସେନ୍ସର ଫର୍ମାଲିନ୍ର ଉପସ୍ଥିତି ଜାଣିପାରେ | କୌଣସି କ୍ଷତି ବିନା ଫର୍ମାଲିନ୍ ଚିହ୍ନଟ କରିବା ଏହି କାର୍ଯ୍ୟର ଗୁରୁତ୍ୱ |

ପ୍ରୋଟୋଟାଇପ୍ ର ଡିଜାଇନ୍ ଲାବୋରେଟୋରୀରେ ଚାଲିଛି ଯାହା ଖାଦ୍ୟ ବ୍ୟଭିଚାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ସଫଳତା ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଇପାରେ | ଏହି ସେନସର ପ୍ରୋଟୋଟାଇପ୍ ସୁଲଭ ଫର୍ମାଲିନ୍ ସେନ୍ସର ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ ପାଇଁ ନୂତନ ଉପାୟ ଖୋଲିବ ଏଥିରେ ତିଳେ ହେଲେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ |