ଜାତୀୟ ବୃକ୍ଷରୋପଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହେଉଛି ଏକ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରାୟୋଜିତ ଯୋଜନା ଯାହାକି 2000 ମସିହାରୁ ପାନ-ଇଣ୍ଡିଆ ଆଧାରରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା । ଲୋକମାନଙ୍କର ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଏବଂ ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ,ଜଙ୍ଗଲ ଶାସନ ସହିତ ଏହା ଖରାପ ଜଙ୍ଗଲ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ଉନ୍ନତ ଜଙ୍ଗଲ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି | ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଦେଶର ଅବନତି ହୋଇଥିବା ଜଙ୍ଗଲ ଅଞ୍ଚଳର ପୁନରୁଦ୍ଧାରରେ ସହଯୋଗ କରୁଛି।
ଜଙ୍ଗଲଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟର ନିରନ୍ତର ଯୋଗାଣ, ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟକୁ ରୋକିବା, ଜଳବାଯୁର ସ୍ଥିରତା, ବିଶ୍ୱ ତାପମାତ୍ରା ଏବଂ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଉନ୍ନତମାନର ବାୟୁ, ଉନ୍ନତ ଜଳପ୍ରବାହ, ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ସଂରକ୍ଷଣ, ଏବଂ ରୋଜଗାର ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ସୁଯୋଗ ସହିତ ଜଙ୍ଗଲରେ ଅନେକ ଲାଭ ରହିଛି | ଜଙ୍ଗଲ ଇକୋସିଷ୍ଟମରେ ଘଟୁଥିବା କଞ୍ଚାମାଲ ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବାରେ ବୃକ୍ଷରୋପଣ ସାହାଯ୍ୟ କରେ। ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ମୁକାବିଲା କରିବାର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ମାଧ୍ୟମ ହେଉଛି ବୃକ୍ଷରୋପଣ |
ରାଜ୍ୟରେ ଚାଷୀଙ୍କ ଆୟ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ ବିହାର ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ ବୃକ୍ଷ ଚାଷକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଆସିଛି । ଏହି ପଦକ୍ଷେପକୁ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ କୃଷି ଭାନିକ ଯୋଜନା (Mukhyamantri Krishi Vaniki Yojana) କୁହାଯାଏ, ଯାହା କୃଷକମାନଙ୍କୁ ପାରମ୍ପାରିକ ଫସଲ ବ୍ୟତୀତ ବୃକ୍ଷ ରୋପଣ କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ | ଏହି ପଦକ୍ଷେପରେ 10 ଟଙ୍କା ଜମାରାଶି ବଦଳରେ ଚାଷୀଙ୍କୁ ଚାରା ଯୋଗାଇବା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ , ଯାହା ତିନି ବର୍ଷ ପରେ ଜମା ରାଶିଠାରୁ ଛଅଗୁଣ ମୂଲ୍ୟର ଅନୁଦାନ ସହିତ ଫେରସ୍ତ ହେବ |
ଏହି ଯୋଜନା ଅଧୀନରେ ବିହାରର କୃଷକ ଏବଂ ବାସିନ୍ଦାମାନେ ବନ ବିଭାଗର ନର୍ସରୀରୁ 25 ରୁ ଅଧିକ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଉଦ୍ଭିଦ ପାଇବାକୁ ଯୋଗ୍ୟ ଅଟନ୍ତି। ଉଦ୍ଭିଦଗୁଡିକରେ ଆମ୍ବ, ଗୁଆ, ଲିଚି, ଜାମୁନ୍ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କିସମ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ | ଏହି ଯୋଜନାରେ ଛଅ ଗୁଣ ଜମା ରାଶିର ପୁରସ୍କାରର ପ୍ରତିଶୃତି ଦିଆଯାଇଛି ଯଦି ଅତିକମରେ 50% ଉଦ୍ଭିଦ ତିନି ବର୍ଷ ପରେ ବଞ୍ଚନ୍ତି | ଏହି ଯୋଜନାରୁ ଲାଭ ପାଇବା ପାଇଁ ବିହାରର କୃଷକ ଏବଂ ବାସିନ୍ଦାମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଜିଲ୍ଲାରେ ଥିବା କୃଷି ବିଭାଗ କିମ୍ବା ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗର କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ପରିଦର୍ଶନ କରିପାରିବେ।ଯାଞ୍ଚ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମାପ୍ତ ହେବା ପରେ ଚାଷୀଙ୍କୁ ଚାରା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯିବ | ଉଦ୍ଭିଦଗୁଡିକର ସଠିକ୍ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ନିଶ୍ଚିତ କରିବାକୁ ଅଧିକାରୀମାନେ ବେଳେବେଳେ କୃଷକଙ୍କ କ୍ଷେତ ମଧ୍ୟ ଯାଞ୍ଚ କରିବେ।
ଏହି ଯୋଜନା ରାଜ୍ୟରେ ବୃକ୍ଷ ଚାଷକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଦିଗରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ, ଯାହା କୃଷକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକ ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇପାରିଛି। ଆମ୍ବ, ଗୁଆ, ଏବଂ ଲିଚି ପରି ଗଛ ଚାଷୀଙ୍କୁ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ବମ୍ପର ଲାଭ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଦେଇଥାଏ | ତଥାପି, କୃଷକମାନେ ଧର୍ଯ୍ୟର ସହିତ କାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନ ଏବଂ ଏକ ମହତ୍ଵପୁର୍ଣ ଆୟ ପାଇବା ପାଇଁ ଗଛଗୁଡ଼ିକୁ ସଠିକ୍ ଭାବରେ ପରିଚାଳନା କରିବା ଆବଶ୍ୟକ |
ଏହି ପଦକ୍ଷେପ କେବଳ କୃଷକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଆୟ ଉପାର୍ଜନ ନୁହେଁ ବରଂ ପରିବେଶ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଲାଭଦାୟକ ଅଟେ। ପରିବେଶ ସନ୍ତୁଳନ ବଜାୟ ରଖିବା ଏବଂ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହିତ ମୁକାବିଲା କରିବାରେ ବୃକ୍ଷଗୁଡ଼ିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି | ତେଣୁ ବୃକ୍ଷ ଚାଷକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ନିରନ୍ତର କୃଷି ଏବଂ ଏକ ଉତ୍ତମ ଭବିଷ୍ୟତ ଦିଗରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ |
ଭାରତର କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବୈପ୍ଲବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବ ଡ୍ରୋନ୍ "କୃଷି ଭିମାନ"