ଧାନ ଉତ୍ପାଦନରେ କେତେ ପାଣି ଆବଶ୍ୟକ ? pic credit @pexel, @canva
ଭାରତ ପୃଥିବୀର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଚାଉଳ ଉତ୍ପାଦକ ଦେଶ। ପ୍ରତିବର୍ଷ ଦେଶରେ ପ୍ରାୟ 100 ମିଲିୟନ ଟନରୁ ଅଧିକ ଚାଉଳ ଉତ୍ପାଦନ ହେଉଥିବା ବେଳେ ଏହାର ଚାହିଦା ମଧ୍ୟ ତଦନୁଯାୟୀ ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଛି। ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଏକ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିଛି ଯେ ଭାରତରେ ଏକ କିଲୋଗ୍ରାମ ଚାଉଳ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାକୁ କେତେ ପରିମାଣ ପାଣି ଲାଗିଥାଏ।
ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଗତକାଲି ଭାରତୀୟ କୃଷି ଗବେଷଣା ପରିଷଦର ମହାନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଡକ୍ଟର ହିମାଂଶୁ ପାଠକ ଦ୍ବାରା କରାଯାଇଥିବା ଏକ ଘୋଷଣା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ତାଙ୍କ ଦାବୀ ଅନୁସାରେ, ଭାରତରେ ଏକ କିଲୋଗ୍ରାମ ଚାଉଳ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାକୁ ହରାହରି 1500 ଲିଟର ପାଣି ଲାଗିଥାଏ। ଏହା ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚଳିଆସୁଥିବା ଧାରଣାକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରେ ଯେ ଏକ କିଲୋଗ୍ରାମ ଚାଉଳ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାକୁ 4000-5000 ଲିଟର ପାଣି ଲାଗିଥାଏ।
ଡକ୍ଟର ପାଠକ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଭାରତରେ ପ୍ରାୟ 45 ପ୍ରତିଶତ ଧାନ ଚାଷ ବର୍ଷାଆଧାରିତ ଅଞ୍ଚଳରେ କରାଯାଉଥିବା ବେଳେ ବାକି 55 ପ୍ରତିଶତ ଚାଷ ସେଚିତ ଜମିରେ କରାଯାଉଛି। ତେଣୁ ହାରାହାରି 1500 ଲିଟର ପାଣି ଭାରତରେ ଏକ କିଲୋଗ୍ରାମ ଚାଉଳ ଉତ୍ପାଦନ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବା ବେଳେ ଏହା ଅନ୍ୟ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ତୁଳନାରେ ନିଶ୍ଚୟ କମ୍।
ଏପରି କମ୍ ପାଣିଖର୍ଚ୍ଚର କାରଣ ହେଲା ଭାରତୀୟ କୃଷକମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଇଥିବା ପ୍ରଯୁକ୍ତିଗତ ପଦ୍ଧତି ଏବଂ ପରମ୍ପରାଗତ ଜ୍ଞାନ। ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, "ଶୁଷ୍କ ପଦ୍ଧତି ବି'ପଜନ" ବା DSR ପ୍ରଯୁକ୍ତି ଦ୍ୱାରା ଅତି କମରେ 30 ପ୍ରତିଶତ ପାଣି ବଞ୍ଚିତ କରାଯାଇପାରିବ। ଏହି ପ୍ରଯୁକ୍ତିରେ ଧାନ ବିଚିକୁ ସିଧାସଳଖ ଜମିରେ ବୁଣାଯାଏ। ଏଥିରେ ସାଧାରଣତଃ ପ୍ରଥମେ ପାଣି ଡେଇଁ କରାଯାଇଥିବା ପ୍ରଥାଗତ "ଆଞ୍ଚଳିକ ପଦ୍ଧତି" ପାଳନ କରାଯାଏ ନାହିଁ। ଏହା ମୃତ୍ତିକା ପ୍ରକାର, ଜଳବାୟୁ ପରିସ୍ଥିତି, ସେଚନ ସମ୍ଭାବନା ଏବଂ କୃଷକମାନଙ୍କ ପାଖରେ ଉପଲବ୍ଧ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଆଦି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ। ଯେଉଁଠି ଭଲ ସେଚନ ସୁବିଧା ଏବଂ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଜଳସ୍ରୋତ ରହିଛି, ସେଠାରେ ପାଣିର ବ୍ୟବହାର ଅଧିକ ହୋଇପାରେ। କିନ୍ତୁ ଯେଉଁଠି ସେଚନ ସୁବିଧା କମ୍ ଏବଂ ଜଳସ୍ରୋତ ସୀମିତ, କୃଷକମାନେ ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ପାଣି ସଞ୍ଚୟର ପଦ୍ଧତି ଅନୁସରଣ କରନ୍ତି।
ଅନ୍ୟ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାରଣ ହେଉଛି କୃଷକମାନଙ୍କ ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି। ଯେଉଁମାନେ ଭଲ ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତିରେ ଅଛନ୍ତି, ସେମାନେ ନିଜର ଫସଲ ପାଇଁ ଅଧିକ ପାଣି ବ୍ୟବହାର କରିପାରନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ସାଧାରଣ କୃଷକମାନଙ୍କୁ ଖର୍ଚ୍ଚ କମ୍ କରିବାକୁ ପଡ଼େ ଏବଂ ସେମାନେ ପାଣିକୁ ସମ୍ଭବ ସର୍ବନିମ୍ନ ମାତ୍ରାରେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି।
ଏହିପରି ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ଭାରତରେ ଧାନ ଚାଷ ପାଇଁ ପାଣିର ବ୍ୟବହାର ଅନ୍ୟ ଦେଶମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ କମ୍ ହୋଇଥାଏ। ତଥାପି, ପାଣି ଏକ ମୂଲ୍ୟବାନ ସମ୍ପଦ ଏବଂ ଏହାର ସଦୁପଯୋଗ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ। ଭବିଷ୍ୟତରେ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଓ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଫଳରେ ପାଣି ସଂକଟ ଆହୁରି ବଢ଼ିବାର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି। ତେଣୁ ପାଣି ସଞ୍ଚୟକାରୀ ପ୍ରଯୁକ୍ତି, କୃଷି ପଦ୍ଧତି ଓ ପାଣି ପରିଚାଳନାକୁ ଆହୁରି ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ। ତାହାହେଲେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଭାରତ ନିଜର ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା ବଜାୟ ରଖିପାରିବ।
ଏହିପରି ପ୍ରଯୁକ୍ତିଗତ ଉନ୍ନତି ଏବଂ କୃଷକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟାପକ ଭାବେ ଏହାର ବ୍ୟବହାର ଭାରତର ଧାନ ଚାଷ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପାଣିର ସଞ୍ଚୟ ପାଇଁ ସହାୟକ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ଶ୍ରୀ ପାଠକ ଆଶା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ଏହା ଦେଶର କୃଷି ଉତ୍ପାଦନକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ଏବଂ କୃଷକମାନଙ୍କ ଆୟ ବଢ଼ାଇବାରେ ସହାୟକ ହେବ ଏଥିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ ।
ଅଧିକ ପଢ଼ନ୍ତୁ -
Share your comments