ମିଲେଟ ଆଜି ଘରେ ଘରେ ପରିଚିତ । ଆଉ ଏହି ମିଲେଟ ଏବେ ଦେଶରେ ତଥା ଦେଶ ବାହାରେ ଓଡ଼ିଶାକୁ ପରିଚୟ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଛି l ମିଲେଟକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରିବା ପାଇଁ ଓଡିଶା ସରକାର ୨୦୧୭ ରେ ଓଡିଶା ମିଲେଟ ମିଶନ (OMM) ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।
ଓଡିଶା ୬୨ ଟି ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଅଟେ । ସ୍ଥାନୀୟ କିସମର ମିଲେଟ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବାରେ ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଏକ ସମୃଦ୍ଧ ପରମ୍ପରା ଅଛି | ଓଡିଶାର ଆଦିବାସୀ କୃଷକମାନେ ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ବିଭିନ୍ନ ମିଲେଟ କିସମର ସଂରକ୍ଷଣ କରି ଆସିଛନ୍ତି ।
ଏହି ପାରମ୍ପାରିକ କିସମଗୁଡିକ ସ୍ଥାନୀୟ ପରିସ୍ଥିତି ସହିତ ଅନୁକୂଳ ମଧ୍ୟ ହୋଇଛି l ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେତେକ କୀଟନାଶକ ଏବଂ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଭଲ ସହନଶୀଳତା ରହିଛି l ଏହି ପାରମ୍ପାରିକ ଜମିଗୁଡିକ ପ୍ରାୟତ ଜୈବିକ ଚାଷ ଅବସ୍ଥାରେ ଭଲ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି | ଏହିପରି ଅନେକ ପାରମ୍ପାରିକ ଜମିର ଚାହିଦା ରହିଛି, କିନ୍ତୁ ଏହା ଚାଷୀଙ୍କ ପାଇଁ ସହଜରେ ଉପଲବ୍ଧ ନୁହେଁ | କିନ୍ତୁ ମାନକ ବୈଜ୍ଞାନିକ କାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଣାଳୀ ଅଭାବରୁ ସରକାର କୃଷକ ତଥା ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣର ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଛନ୍ତି ଯାହା ଏହି ଧନ ସଂରକ୍ଷଣ କରିଛି । ଏହା ଦ୍ୱାରା ଜୈବ ବିବିଧତା ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସାଂସ୍କୃତିକ ଏତିହ୍ୟ ନଷ୍ଟ ହୋଇନାହିଁ l
ଦେଶରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ କୃଷି ଏବଂ କୃଷକ ସଶକ୍ତିକରଣ ବିଭାଗ OMM ଅଧୀନରେ ଥିବା ଜମି ପାଇଁ ବିହନ ପ୍ରଣାଳୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ପାରମ୍ପାରିକ ଜମିଗୁଡିକର ସ୍ୱୀକୃତି, ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ ଏବଂ ମୁକ୍ତ ପାଇଁ ଏକ ମାନକ ଅପରେଟିଂ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛି ICAR, OUAT, ବୈଷୟିକ ବିଶେଷଜ୍ଞ, କ୍ଷେତ୍ର ଏନଜିଓ ଭାଗୀଦାରୀ ଏବଂ ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଦିବାସୀ କୃଷକଙ୍କ ସହିତ ପରାମର୍ଶ କରି ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିକଶିତ କରାଯାଇଛି | ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ ବୈଜ୍ଞାନିକଙ୍କ ପାରାମିଟର ଯେପରିକି ସ୍ୱାଦ, ଜଳବାୟୁ ସ୍ଥିରତା, କୀଟନାଶକ ସହନଶୀଳତା, ସାଂସ୍କୃତିକ ପସନ୍ଦ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ବିକାଶ ସମୟରେ ବିଚାର କରାଯାଇଥିଲା ଲ
ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଅଂଶ ଭାବରେ ଫସଲ ବିବିଧତା ବ୍ଲକ, କୃଷକ କ୍ଷେତରେ ସଂରକ୍ଷଣ, ମ୍ୟାପିଂ, କୃଷକଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିହନ ମାନର ବିକାଶ ଇତ୍ୟାଦି ମାଧ୍ୟମରେ ଜମିଜମାଗୁଡିକର ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟେସନ୍ କରାଯାଇଥିଲା | ଏଥିସହ ପାରମ୍ପାରିକ କିସମର ଉନ୍ନତ କିସମ ସହିତ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀ ଭାରିଏଟାଲ୍ ପରୀକ୍ଷା ମଧ୍ୟ ନିଆଯାଇଥିଲା | ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ୧୬୩ ମିଲେଟ ଜମି ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇଛି | ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ୧୪ ଟି ଜମିଜମା ଭଲ ସମ୍ଭାବନା ଦେଖାଇଛି ଚାଷ ପାଇଁ |
କୃଷି ଓ କୃଷକ ସଶକ୍ତିକରଣ ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟ ସଚିବ ଡ ଆରବିନ୍ଦ ପାଢ଼ୀ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଆଦିବାସୀ ରକ୍ଷକମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସଂରକ୍ଷିତ ପାରମ୍ପାରିକ ମିଲେଟ ଜମିକୁ ମୁକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ ମଞ୍ଜୁରୀ ଦେଇଛନ୍ତି । ଆବଶ୍ୟକ ବୈଜ୍ଞାନିକ ତଥ୍ୟ ପାଇବା ପାଇଁ ଗତ ୩ ବର୍ଷ କଠିନ ପରୀକ୍ଷଣ କରିବାରେ ଅତିବାହିତ ହୋଇଛି | ବୈଜ୍ଞାନିକ କଠୋରତା ଏବଂ ପାରମ୍ପାରିକ ଜ୍ଞାନର ମିଶ୍ରଣ କରି, ଜମିଜମା ପଦକ୍ଷେପ ପାଇଁ ବିହନ ପ୍ରଣାଳୀ ମୁଖ୍ୟସ୍ରୋତରେ ବିବିଧତାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାରେ ପାରାଦୀପ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି | ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ କୃଷି ସଂଗଠନ ମଧ୍ୟ ଜମି ପାଇଁ ବିହନ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଓଡିଶା ସହ ସହଭାଗୀ ହେବାକୁ ଏବଂ ଏହି ଶିକ୍ଷାଗୁଡ଼ିକୁ ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟ ଦେଶକୁ ନେବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ ଅଟେ । ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ଜୀବିକା ମିଶନ ମଧ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ଚିଠି ଲେଖିଛି ଯେ ଫସଲ ବିବିଧତା ବ୍ଲକଗୁଡିକର ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ମିଶନ ପାଇଁ ଜମିଜମାଗୁଡିକର ମ୍ୟାପିଂ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମଧ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ । ଜାତୀୟ ବର୍ଷା ଜଳ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରାଧିକରଣ, କୃଷି ଏବଂ କୃଷକ କଲ୍ୟାଣ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ, ଭାରତ ସରକାର ମଧ୍ୟ ସହଯୋଗ ଏବଂ ଓଡ଼ିଶା ମିଲେଟ ମିଶନରୁ ଶିଖିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ ଅଟନ୍ତି । ଆଜି ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ମିଲେଟ ମିଶନ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଦେଶରେ ପରିଚୟ ଦେଇଛି ମିଲେଟକୁ l