ଆମ ରାଜ୍ୟରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ଓ ନାମମାତ୍ର ଚାଷୀ, ଗରିବ ଆଦିବାସୀମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷ (millet farming) କରିଥାନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା ପାଇଁ ଓ ଲୋକମାନଙ୍କ ପୁଷ୍ଟିସାଧନକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ମିଲେଟ ମିଶନ (millet mission)ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଅଛି । ଓଡ଼ିଶା ମିଲେଟ ମିଶନ ବିଶ୍ୱର ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଛି । ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷ (millet farming) ନିମନ୍ତେ ଆଗରୁ ଦିଆଯାଉଥିବା ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ରାଶିକୁ ୩ ବଦଳରେ ୫ ବର୍ଷକୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଛି । ହେକ୍ଟର ପିଛା ୧୦ ହଜାର ବଦଳରେ ଚାଷୀଙ୍କୁ ୨୬ ହଜାର ୫୦୦ ଟଙ୍କା ପ୍ରଦାନ କରିବା ପାଇଁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଛି ।
ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ, ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ପଟ୍ଟନାୟକ (cm naveen patnaik)ଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ମୁକାବିଲା କରିବା, ସ୍ଥାୟୀ ଚାଷ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶକୁ ବଞ୍ଚାଇ ରଖିବା, କୃଷକଙ୍କ ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ ତଥା ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ତଥା ଜନସଂଖ୍ୟା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ ଓଡିଶାର ମିଶନ ବାକି ଭାରତ ପାଇଁ ଏକ ସଫଳ କାହାଣୀ ହୋଇପାରିଛି । ଯେତେବେଳେ କୃଷି ଏବଂ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରଣାଳୀ ଜଳବାୟୁକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା କଥା, ସେତେବେଳେ ଓଡିଶା ପ୍ରଥମ ରାଜ୍ୟ ଅଟେ ଯେ ନିଷ୍କ୍ରିୟତାର ମୂଲ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟର ମୂଲ୍ୟଠାରୁ ବହୁତ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଛି । ରାଜ୍ୟ କୃଷି ଏବଂ କୃଷକ ସଶକ୍ତିକରଣ ବିଭାଗ ଦ୍ୱାରା ଓଡ଼ିଶା ମିଲେଟ ମିଶନ (odisha millet mission) ଆରମ୍ଭ ହେବା ପରେ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏବଂ ଲୋକଙ୍କ ଖାଦ୍ୟରେ ମିଲେଟଗୁଡିକୁ ପୁନଜୀବିତ କରିବା ପାଇଁ ଆଦିବାସୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ପାଞ୍ଚ ବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ଭାବରେ, ଏହା ଏକ ବହୁମୁଖୀ ବୁଷ୍ଟର୍ ଶଟ୍ ରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି ।
ମିଲେଟ (millet)ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ରାଜ୍ୟ ସରକାର (state govt) ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ରାଶି ମଧ୍ୟ ଦେଉଛନ୍ତି । ଯଦି ଚାଷୀ ନିଜର ଧାନ ଚାଷରୁ ମିଲେଟ ଚାଷକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରିବ ତେବେ ତାକୁ ପ୍ରତି ହେକ୍ଟର ପିଛା ୯୫୦୦ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଯୋଗାଇ ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଛନ୍ତି । ଉତ୍ପାଦିତ ମିଲେଟର ବଜାରୀକରଣ ଶୃଙ୍ଖଳ ଏବଂ ସରକାର ଉତ୍ପାଦନ ହାରକୁ ବଢ଼ାଇବାକୁ ନିଶ୍ଚିତ ବଜାର ମଧ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି ।
ରାଜ୍ୟ ସରକାର (state govt) ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷ ପାଇଁ ହେକ୍ଟର ପିଛା ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ରାଶିକୁ ୧୦ ହଜାର ଟଙ୍କାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରି ୫ ବର୍ଷ ପାଇଁ ୨୬ ହଜାର ୫୦୦ ଟଙ୍କା ପ୍ରଦାନ କରିବା ପାଇଁ ନିଷ୍ପତି ନେଇଛନ୍ତି । ଅନ୍ୟପଟେ ଅତିରିକ୍ତ ୧୧ ଟି ଜିଲ୍ଲାର ୩୪ଟି ବ୍ଲକ୍କୁ ଓଡିଶା ମିଲେଟ ମିଶନ୍କୁ ସମ୍ପ୍ରସାରିତ କରାଯାଇଛି । ଫଳରେ ଏବେ ରାଜ୍ୟର ୩୦ଟି ଜିଲ୍ଲାର ୧୭୭ଟି ବ୍ଲକ୍ରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।
2017 ରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକ (cm naveen patnaik)ଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଓଡିଶା ମିଲେଟସ୍ ମିଶନ୍ (OMM) ଓଡିଶାର ଆଦିବାସୀ କୃଷି କେନ୍ଦ୍ରରେ ସବୁଜ ବିପ୍ଳବ ଆଣିଛି । ଓଡିଶାର କୃଷକମାନେ ଉଭୟ ପରିବେଶ ତଥା ସେମାନଙ୍କର ପାରମ୍ପାରିକ ଖାଦ୍ୟ ଫସଲକୁ ବଞ୍ଚାଇ ରଖିବା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଛନ୍ତି | ଅଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ, ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ବୁଣାଯାଇଥିବା ଠାରୁ ଅଧିକ ଉତ୍ପାଦନ କରିଛି | ସ୍ଥାୟୀ ବିକାଶ ଏବଂ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା, ଯାହା ମିଳିତ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ପ୍ରାଥମିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ | ଓଡିଶା ମିଲେଟ ମିଶନ (odisha millet mission)ର ଅସାଧାରଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ 2022 ମସିହାରେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ 142 ଟି ବ୍ଲକକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାକୁ କହିଛି ଏବଂ 1.5 ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଚାଷୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ମିଲେଟ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ 75,000 ହେକ୍ଟରରୁ ଅଧିକ ଜମି ଆବଣ୍ଟନ କରାଯାଇଛି । ମିଲେଟଗୁଡିକର ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଏହି କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଓଡିଶାର ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ପାରମ୍ପାରିକ ଖାଦ୍ୟକୁ ପୁଣି ଥରେ ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆସିବାକୁ ସାହଯ୍ୟ କରିବ ।
ମିଲେଟଗୁଡିକ ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ଯ ସହ ବହୁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଉପଯୋଗୀ । ଯାହାକୁ ନେଇ ଚାଉଳ ଚାଷ ବ୍ୟତୀତ ଲୋକମାନେ ମିଲେଟ ଚାଷ (millet farming) ଆରମ୍ଭ କରି କିଛି ଅତିରିକ୍ତ ନଗଦ ରୋଜଗାର କରିପାରିବେ ।
ସରକାର ମଧ୍ୟ ମିଲେଟ (millet)ଉତ୍ପାଦନକାରୀଙ୍କୁ ବଜାର ପ୍ରବେଶ ପାଇଁ ସୁବିଧା ଯୋଗାଇଦେବେ । ବିଲୁପ୍ତ ହେବାର ବିପଦରେ ଥିବା ମିଲେଟଗୁଡିକ ମଧ୍ୟ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିବ ବୋଲି ସରକାର କହିଛନ୍ତି । ସବୁଜ ବିପ୍ଳବ ପରେ ପୂର୍ବରୁ ମିଲେଟ ଚାଷ କରିଥିବା ଚାଷୀମାନେ ଚାଉଳ, ଗହମ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଫସଲ ବଞ୍ଚାଇବାକୁ ଯାଇଥିଲେ ତଥାପି, ଲୋକମାନେ ସେହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଶସ୍ୟ ଫସଲ ଚାଷ କରନ୍ତି ଯେଉଁଠାରେ ଆଦିବାସୀମାନେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ବିସ୍ତାର କରନ୍ତି ।
ମିଲେଟ ହଜମକୁ ବଢ଼େଇଥାଏ, କର୍କଟ ରୋଗର (cancer) ଆଶଙ୍କା କମ୍ କରିଥାଏ ଏବଂ ମଧୁମେହକୁ (diabetis ) ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ସହିତ ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧକ ଶକ୍ତି ବଢାଇଥାଏ। ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟରେ ଅଧିକ ଥିବା ମିଲେଟ ଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ finger millet (ମାଣ୍ଡିଆ),great millet(ଜୁଆରା), spiked millet (ବାଜ୍ରା), Italian millet (କଙ୍ଗୁ), kodo millet (କୋଡୁଆ), barnyard millet(ଖିରା) ଏବଂ little millet(ସୁଆନ) ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
ଓଡିଶାର ଆଦିବାସୀ ଜିଲ୍ଲା ପାଇଁ ଏକ ଅନେକ ମିଲେଟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ଯାହାଦ୍ୱାରା ଏନସିଡିଏସ (NCDS) ଏବଂ ଏନଜିଓ (NGO) ଗୋଷ୍ଠୀ ସହଭାଗିତାରେ ଆଦିବାସୀ ପରିବାରରେ ପୁଷ୍ଟିକର ସୁରକ୍ଷା ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନେଇ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ । ଘରେ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣକୁ ସୁଗମ କରିବା ପାଇଁ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟଯୁକ୍ତ ବଜାର ପାଇଁ, ମିଲେଟ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକୁ ପଞ୍ଚାୟତ ଏବଂ ବ୍ଲକ ସ୍ତରରେ ଉତ୍ସାହିତ କରାଯିବା ଉଚିତ । ଅନେକ କୃଷିଭିତ୍ତିକ କୌଶଳ ମାଧ୍ୟମରେ, ମିଲେଟ୍ କୃଷି ପ୍ରଣାଳୀ ଅଧିକ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଏବଂ ଲାଭଜନକ ହୋଇପାରେ ମହିଳା ଉଦ୍ୟୋଗୀ (SHG) ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଇ ମିଲେଟ୍ ବ୍ୟବସାୟ ବଢାଇବା ପାଇଁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଏବଂ ସହରାଞ୍ଚଳ ବଜାର ସଂଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା କ୍ଷେତ୍ର ରେ ସରକାର କାମ କରୁଛନ୍ତି ।